De gehakkelde aurelia is in Nederland en België een algemene soort. De vlinder dankt zijn Nederlandse naam aan de grof gekartelde (gehakkelde) vleugelrand.
Uiterlijk
Deze vleugelranden zijn zeer grillig. Vaak is tussen de voor- en achtervleugel een grote inkeping zichtbaar. De onderzijde van de vleugels is grijsbruin met een duidelijk zichtbare witte C-vorm op de achtervleugel. Ook de Franse naam Robert-le-Diable (Robert de duivel) verwijst naar de grillige vleugelranden. Het tweede deel van de Nederlandse naam aurelia is afgeleid van het Italiaanse aurelio (goudkleurig). De wetenschappelijke naam verwijst naar de witte c (album = wit) die zichtbaar is op de vleugels van de vlinder wanneer deze gesloten zijn. In veel talen wordt naar deze C verwezen. Ditzelfde geldt voor oude Nederlandse namen C-vlinder en witte C-vlinder. Ook de Engelse naam Comma verwijst naar deze witte C, maar benoemt de witte vorm als komma.
Leefomgeving
De vlinder houdt van open plekken, bosranden, parken en struweel. Ook in tuinen komt de gehakkelde aurelia voor. Vooral grillige overgangen van bosachtige begroeiing naar een meer open omgeving zijn in trek. De vlinder wordt meestal niet in heel grote dichtheden waargenomen. Met de dagpauwoog, atalanta, kleine vos en landkaartje is de gehakkelde aurelia een van de “brandnetelsoorten” onder de dagvlinders.
Voedsel
De vliegtijd is van maart tot oktober in twee elkaar overlappende generaties. De volwassen vlinders voeden zich in het voorjaar vooral met nectar, bijvoorbeeld van de sleedoorn en van wilgenkatjes. Later in het seizoen breidt het menu zich uit en zijn onder andere akkerdistel, braam en koninginnenkruid favoriet. Bij grote warmte worden de vlinders ook gezien bij modderplassen of uitwerpselen, waar zij vocht en mineralen tot zich nemen. In het najaar drinkt de vlinder van het sap van rottend fruit.
Waardplant
De gehakkelde aurelia gebruikt (grote) brandnetel als voornaamste waardplant, waarop het vrouwtje de eitjes afzet en die de rups als voedsel gebruikt. Maar daarnaast worden ook hop, (ruwe) iep, wilg, berk, hazelaar en ribes als waardplanten gebruikt. De rupsen leven op de bovenkant van de bladeren, waar ze niet opvallen omdat ze net een vogelpoepje lijken.
Verschil
Er is een zichtbaar verschil tussen vlinders die overwinteren (de wintervorm) en die niet overwinteren (de zomervorm, de vorm die een flink deel van de zomergeneratie aanneemt). Vlinders van de zomervorm zijn lichter van kleur aan de bovenkant, hebben meer kleur op de onderkant van de vleugels en hun vleugelranden zijn minder grillig.
Overwinteren
Met dichtgeklapte vleugels lijkt de vlinder sprekend op een dor blaadje. Een uitstekende camouflage wanneer hij tussen verdord of afgevallen blad zit. De soort overwintert als vlinder vlak bij de grond, bijvoorbeeld aan de onderkant van boomwortels, in een holle boom of tussen takkenbossen of afgevallen bladeren; zelden in gebouwen.
De gehakkelde aurelia komt op warme dagen aan het eind van de winter soms uit zijn winterrust.
