Bernagie (Borago officinalis)

Bernagie is een kruid dat weinig eisen stelt aan de grond en jaarlijks zonder enige moeite op dezelfde plaats terugkomt, doordat het zichzelf gemakkelijk uitzaait. De plant komt gekweekt en verwilderd voor. Van april tot oktober bloeit bernagie met felblauwe, stervormige bloemen met opvallende paarse meeldraden. De bloemen zijn tot 2,5 cm groot en worden druk bezocht door bijen. Deze zorgen op hun beurt voor heerlijke honing. De plant is ook heel aantrekkelijk voor zweef-, sluip- en gaasvliegen.

IMG_bernagie

Neusjeprik
Bernagie wordt ook wel borago, komkommerkruid, bernage, nachtlichtje, nachtpitje, neusjeprik, parapluutje, puntoogje, blauwbekje en steekneusje genoemd. Borago zou van het Italiaanse‘borra’ komen dat wol betekent. Dit verwijst naar de dikke, grijze en korte beharing van de plant. Voel en kijk maar eens: ruw en zilverachtig van kleur, dus niet verwonderlijk dat de plant behoort tot de ‘Familie van de Ruwbladigen’ (Boraginacea). Als je dan ook nog ruikt aan deze plant, begrijp je waar de naam komkommerkruid vandaan komt, want de geur doet sterk denken aan komkommer. De namen ‘neusjeprik’ en ‘steekneusje’ slaan op de spitse stampers die uit de bloemen steken. De geslachtsnaam heeft te maken met de Griekse mythologische naam voor de noordenwind: Boreas. Voor de Grieken was het een plant uit noordelijke streken.

Vreugde en moed
Bernagie, dat in landen rond de Middellandse Zee groeide, en daar nog steeds in het wild voorkomt, werd door de Romeinen in heel Europa verspreid. In de Middeleeuwen bleef het kweken van kruiden beperkt tot een paar kleine kloostertuinen, maar dat veranderde snel, want bij zowel de Romeinen als de Grieken stond bernagie in hoog aanzien. Zij meenden dat de onopvallende planten veel goeds voor lichaam en ziel leverden en dat het kruid niet alleen troost maar ook moed gaf. Kruisridders kregen bij hun vertrek een drank waaraan Boragobloemen waren toegevoegd om hen moed te geven voor de komende gevaarlijke tochten. Het kruid zou ook melancholie verdrijven en de mensen vrolijk maken. Bij toernooien in het Middeleeuwse Engeland kregen de deelnemers bernagieaftreksels te drinken. Het Latijnse gezegde: ´Ego Borago gaudia semper ago´: Ik, Bernagie breng altijd vreugde, is nu nog bekend in Engeland. Lodewijk XIV hield zoveel van de boragoplant dat hij hem overal in Versailles liet zaaien. Men zei zelfs dat bernagie het vergetelheid brengende (nèpenthe) middel was waarvan Homerus schreef dat het met wijn werd ingenomen.

Voorbeeld
Sinds eeuwen wordt deze mooie plant gebruikt als motief voor borduurwerken en volgens een legende is het blauw van de bloemen voorbeeld geweest voor de blauwe kleur van de kleding die door de Maagd Maria gedragen werd.

Voedsel
Als voedsel wordt de plant vooral in het Middellandse Zeegebied gewaardeerd als onderdeel van salades en andere zomerse gerechten. In de moestuin is bernagie een ideale metgezel voor tomaten, pompoenen en aardbeien en maakt hun smaak voller. Behalve de bloemen worden ook de jonge blaadjes als sla of als spinazie gegeten. Ten slotte kunnen de bloemen gebruikt worden om azijn blauw te kleuren.

terug