Een heel merkwaardige trilzwam, die bij voorkeur op de vlier, maar soms ook op andere loofbomen, zoals de els en de wilg voorkomt, is judasoor.
Oorschelp
In het najaar komen kleine bruine knopjes tevoorschijn, dicht op elkaar. De knopjes groeien uit tot bekertjes of ondiepe schalen en krijgen later grillige vormen. Ze lijken dan veel op een oorschelp, vooral omdat er later ook nog ribbels aan de binnenkant verschijnen.
Zwellen
Judasoor is mooi purper- tot roodbruin gekleurd en varieert in grootte van 3 tot wel 12 cm. Door een fijne, dichte beharing ziet de bovenkant er fluwelig uit.De paddestoel is kraakbeenachtig elastisch, maar als het gaat vriezen en er waait een droge oostenwind, dan wordt het oor beenhard, pimpelpaars, daarna bruin en verschrompelt tot een zwart-bruin korstje. Als je dat plukt en een nachtje in het water laat liggen, dan ziet het er de volgende morgen weer uit als een echt (Judas)oor.
Bij vochtig weer zwelt hij dus op en dan verspreidt de zwam zijn sporen. Dat zwellen en indrogen kan zich een paar keer herhalen. Uiteindelijk verdroogt deze bijzondere zwam voorgoed. De periode waarin nieuwe vruchtlichamen verschijnen duurt van de late herfst tot in het voorjaar. Bij vochtig weer is judasoor het hele jaar te vinden. Hij veroorzaakt witrot wanneer hij als parasiet op een levende gastheer leeft.
Legende
De legende wil dat Judas – nadat hij Jezus verraadde – zich verhing aan een vlier, nadat hij zich een oor had afgesneden. Het afgesneden oor zou op de vlierstruik zijn gevallen en is daar tot in de eeuwigheid gedoemd de beschuldigingen van het verraad aan te horen.
Kwalen
Er is een tijd geweest dat de dokter af-ging op de uiterlijke vorm van zijn geneesmiddelen (de signatuurleer). Het judasoor werd gebruikt tegen allerlei kwalen van het oor. Ook keelpijn werd met de trilzwam bestreden. Dit hield natuurlijk verband met de keel van Judas. Dodonaeus, die niet wist dat het om een zwam ging, maar het judasoor voor een afscheiding van de plant zelf aanzag, schrijft in zijn Cruytboeck uit 1644: ‘de gomme van den Vlier, dat is judasoor, heeft oock een samentreckende ende drooghmaeckende kracht. ‘t Water daer zij sommighe uren in geweyckt is gheweest, in den mondt ghenomen, verdrijft de beghinnende ontstekinghen ende verhittinghen van den mondt ende amandelen’.
Smakelijk?
Judasoor is een eetbare maar niet zo smakelijke zwam. Zijn vermogen om zo’n 20 maal in volume toe te nemen, wanneer hij gedroogd in water wordt gelegd, kun je ook toepassen in drank. Week hem eens in sinaasappellikeur of iets dergelijks, snijdt hem vervolgens in dunne reepjes en gebruik hem als garnering op toetjes. De eetbare zwam wordt vooral in de Japanse en Chinese keuken veel gebruikt en is in Chinese supermarkten in gedroogde vorm te koop onder de naam Black Fungus.
