Natuurnieuwsbrieven

vervolg van Natuur Plus september 2021:  Turkse tortel

In India leeft de tortel in een halfdroog landschap waar hij twee keer per dag zijn krop vol eet met zaden en die dan verteert op het heetst van de dag, zittend in de schaduw van een boom. Dit is heel anders dan bij insecteneters (merels, mezen) die de hele dag op zoek moeten zijn. De tortels leven buiten de broedtijd in India vaak in groepen en als één vogel ontdekt dat er elders meer eten te vinden is, gaan ze met de hele groep daarheen. Ze vliegen nooit grote afstanden. Samen zijn ze op zoek naar eten en veiligheid. Als hun omgeving op bos gaat lijken is de tortel vertrokken.

Tortelen is een ingeburgerd Nederlands woord en dat doen tortels graag. De meeste andere vogels raken elkaar alleen aan bij vechten of seks. Tortels zijn elkaar een levenlang trouw. In experimenten blijken ze elkaar na maanden afzondering zelfs achter glas nog te herkennen. Maar monogaam??

Al vroeg in het jaar maken ze een nest, soms al in januari. Ze kunnen ook het oude nest opnieuw in gebruik nemen. Als een nest net gebouwd is, is het doorzichtig als mikado en waait daarom nog wel eens uit de boom.
In de loop van de tijd raakt het dichtgemetseld met poep. Dat zie je ook op de straat: tijdens de bouw zie je veel gevallen takjes liggen. Later lijkt het meer als action painting op auto ’s, ook wel jeugdpoepplek genoemd.
Het vrouwtje legt nooit meer dan 2 witte eitjes. Ze doen alles samen, ook het broeden: de vrouw 16 uur met name in de nacht, de man 8 uur overdag. Zo hebben ze beide een stuk daglicht om voedsel te zoeken.

Het broeden duurt 14 – 18 dagen.Soms beginnen ze al in januari, maar meestal pas vanaf april. Van ei tot uitvliegen duurt 34 dagen. Tortels kunnen tot 6 x per jaar broeden, zeker als het broedsel mislukt, wat nog al eens gebeurt. Dat betekent 6 x 2 is 12 eieren waaruit tien jongen uitvliegen. Maar zoals dat bij vogels gaat, overleven er uiteindelijk door ziekte, ongevallen of ondervoeding maar 3. Dat is echter genoeg om de soort in stand te houden.

Tortels zijn soms al aan het eind van hun eerste jaar geslachtsrijp. Hoewel ze in gevangenschap tot 50 jaar oud kunnen worden, worden ze meestal maar een jaar of 4.
Duiven voeden hun jongen in het begin met kropmelk. Het wordt geleverd door man en vrouw. De melk bestaat uit losgelaten cellen van het slijmvlies van de krop. Deze melk wordt middels kokhalzen omhoog gebracht nadat het jong de snavel in de oudersnavel heeft gestoken. Op deze manier is geen dierlijk voedsel (insecten enz.) nodig. De duivenmelk bevat 80% eiwit, 10 % vet en wordt later langzaam bijgemengd met granen.

De Turkse tortel zingt met drie lettergrepen roe-koe-koe. De houtduif met 5. Duivinnen zingen ook, maar minder vaak. Zangvogels zoals merels leren de zang van de ouders. Bij duiven (geen zangvogel) is de zang genetisch: duiven maken dezelfde geluiden als hun ouders ook als ze bij niet-duiven opgroeien.

Duiven hebben geen aparte ruiperiode maar doen dat langzamerhand bijna het hele jaar. Dan kun je altijd goed blijven vliegen. Waar veel vogels hun veren poetsen met vet uit een stuitklier verzorgen de tortels hun veren met poederdons. Dat zijn kleine donsveertjes die verpulveren en over de veren verspreid worden als een soort poeder.

Nog een paar weetjes:
De dodo was ook een duif. Op eilanden ontstaan soms soorten en verdwijnen ook weer. De Zuid-Amerikaanse treurduif broedt op de grond. Een sperwer eet tortel.

Bron: De Turkse tortel, Hay Wijnhoven, 2019, Atlas reeks.

Auteur: Hay Wijnhoven
Illustraties: Hay Wijnhoven
Uitgave: Atlas Contact 2019
Aantal pagina’s: 206, 15 x 21,5 cm
ISBN 978 90 450 4036 3
Prijs: € 22,99

Terug naar de natuurnieuwsbrief van september